ตำนาน และ ลักษณะของ Phoenix
Phoenix เป็นนกเพลิงในตำนานโบราณที่เป็นอมตะที่สามารถคืนชีพจากเถ้าถ่านของตัวมันเองได้ ในเวลา 3 วัน หลังจากจบชีวิตลง มันจะกลับคืนชีพขึ้นมาใหม่ ตัวของมันั้นมีปีกที่ประกอบสีทองและสีแดงอันงดงาม และ ยังถือว่าเป็นนกศักดิ์สิทธิ์อีกด้วย
Phoenix เป็นนกที่บริสุทธิ์ มันไม่ฆ่าสิ่งมีชีวิตอื่นใดเพื่อใช้เป็นอาหารเลย รวมถึงไม่ได้ดำรงชีวิตจากพืชพันธุ์ผลไม้ด้วย หากแต่สามารถดำรงชีวิตได้ด้วยเพียงหยาดน้ำค้าง และ กลิ่นของเครื่องหอม
จากทางตำนานของกรีก และ ทางอียิปต์ และ บันทึกของบิดาแห่งประวัติศาสตร์ชาวกรีกHerodotus ได้ว่าไว้ว่า phoenix เป็นนกที่เกี่ยวกันกับเทพแห่งดวงอาทิตย์รา และ เทพ Phoebus ของกรีก (โรมัน อพอลโล) ซึ่งถ้าว่ากันตามตำนานกรีก นกตัวนี้อาศัยอยู่ในเขตคาบสมุทรอาราเบีย และทุกๆรุ่งสางยามดวงตะวันขึ้น มันจะอาบน้ำและร้องเปล่งเสียงเพลงที่แสนจะไพเราะออกมา ซึ่งว่ากันว่าแม้แต่เทพแห่งอาทิตย์ยังมาหยุดฟังเสียงเพลงอันไพเราะของมัน ตัวของมันเองนั้น ก็ถูกใช้แทนในแง่สัญลักษณ์แห่งดวงอาทิตย์ด้วย และเมื่อมันจะหมดอายุขัยตายจบชีวิตลง (ส่วนมากจะทุกๆ 500 ,1000 , 1461 และ 12,944 ปี) มันจะสร้างรังของมันขึ้นมาจากบรรดาไม้หอมต่างๆ และ เผามันด้วยเปลวไฟ และทั้งหมดพร้อมตัวมันจะลุกไหม้อยู่ใต้เปลวเพลิง และ เกิดใหม่จากเถ้าเป็นนกหนุ่มใหม่ที่มีอายุขัยยืนนานยิ่งขึ้น และ ณ ช่วงเวลาหนึ่ง มันจะนำรังของมันบินไปยัง Heliopolis หรือนครแห่งอาทิตย์ ไปทิ้งไว้บนแท่นบูชาต่อเทพแห่งอาทิตย์ ในอียิปต์จะมองนกนี้เหมือนนกกระสา และเรียกมันว่า Benu ในขณะที่ตำนานสากลทั่วไปของตัว phoenix จะว่ามันเป็นนกประเภทนกยูง หรือ เหยี่ยวมากกว่า
Ovid กวีชาวโรมันก็ได้มีกล่าวถึงนก phoenix ไว้หลายประการ แต่ที่เราเห็นชัดเจนได้อย่างหนึ่งนั้นคือนก phoenix นี้มีต้นกำเนิดมาจากอัสซีเรีย แต่ก็มีปรากฏอยู่มากมายในตำนานของหลายชนชาติ ไม่ว่าจะเป็นของจีน ญี่ปุ่น รัสเซีย อียิปต์ และ อเมริกันพื้นเมือง โดยที่นกทั้งหมดเหล่านั้นมีความเกี่ยวข้องกับอาทิตย์ด้วยกันทั้งหมดทั้งสิ้น (จะพูดแต่ละตำนานทีหลังครับ) และตรงตามที่ Ovid ได้พรรณาถึงไว้ ส่วนบทบรรยายที่ Herodotus ว่าไว้เกี่ยวกับ phoenix มีว่า ฉันไม่เคยเห็นมันตรงๆด้วยตาของตัวเองนอกจากเพียงในภาพ ขนของมันมีสีทองในขณะที่บางส่วนมีสีแดงที่รวมแล้วเปล่งประกายออกมาอย่างงดงาม สัณฐานของมันดูแล้วเหมือนพญาเหยี่ยวที่มีขนาดใหญ่ยิ่งนัก ตำนานโดยพื้นฐานของ phoenix คือการเผาตัวเองแล้วเกิดใหม่จากเถ้าถ่าน แต่เมื่อเวลาผ่านไปตำนานหลายตำนานก็มีส่วนแปลกแยกเปลี่ยนแปลงไปบ้าง มีคำอธิบายเกี่ยวกับตำนาน phoenix ตำนานหนึ่งว่าไว้ว่า การเผาไหม้ของตัวมัน ควัน และ ไฟ จะช่วยฆ่าพยาธิทั้งหลายอีกด้วย ทั้งยังมีตำนานที่แปลกแยกออกไปอย่างตำนานหนึ่งว่าจะมีหนอนเกิดใหม่จากกระดูกเถ้าถ่านของ phoenix และหนอนนั้นจึงจะโตขึ้นเป็นนก phoenix ตัวใหม่ (ได้ไงหว่า?)
สัญลักษณ์ที่ Phoenix ถูกสื่อแทน
ตัว phoenix เองนั้นนอกจากจะถูกใช้ในแง่เครื่องหมายของอาทิตย์ หรือ ตัวแทนของเทพแห่งพระอาทิตย์แล้ว phoenix ยังถือเป็นเครื่องหมายแห่งชีวิต การเกิดใหม่ และ ชีวิตอันเป็นนิรันดร์ อีกด้วย ชาวกรีกโบราณใช้ phoenix แทนในแง่เครื่องหมายแห่งชีวิตนิรันดร เช่นเดียวกับเป็นเครื่องหมายแห่งพลัง ความรุ่งโรจน์ และ ความสง่างาม ส่วนชาวโรมันนอกจากจะยำเกรงและเคารพ phoenix แล้ว ยังถือว่า phoenix เป็นเหมือนสัญลักษณ์ที่เป็นคำสัญญายืนยันถึงชีวิตหลังความตายอีกด้วย เหมือนและใกล้เคียงกันกับแนวคิดของชาวอียิปต์ นอกเหนือจากนี้ในช่วงศตวรรษที่ 2 ชาวคริสต์ก็มีการใช้ phoenix เป็นสัญลักษณ์แทน และ สื่อถึงการตายและการกลับคืนชีพของพระเยซูคริสต์อีกด้วย ซึ่งเรื่องการกลับคืนชีพในวันที่ 3 ก็เป็นอีกส่วนที่สอดคล้องกันด้วยเช่นกันกับการคืนชีพจากเถ้าถ่านของ phoenix ส่วนในแง่อื่นๆที่ phoenix ถูกใช้เป็นสัญลักษณ์สื่อ ก็มีใช้เป็นสัญลักษณ์แทนความดีงาม คุณธรรมความดี และ อื่นๆ ส่วนสำหรับในปัจจุบันแม้จะไม่มีอิทธิพลมากดังเช่นในอดีตกาล แต่ phoenix ก็ยังถูกใช้เป็นเครื่องหมายแทนถึงอะไรหลายอย่าง และ มีอิทธิพลต่อมนุษย์เราได้ในระดับหนึ่ง
Benu นก Phoenix ของตำนานอียิปต์
Benu หรือ นก phoenix ในตำนานอียิปต์จากที่ได้เกริ่นไว้ข้างต้นแล้ว แต่ตรงนี้ผมจะมาขยายความถึงความแตกต่างของ phoenix ของตำนานอียิปต์กับตำนานกรีก กับ ตำนานอื่นๆซะหน่อย ในตำนานอียิปต์ phoenix จะเป็นสัญลักษณ์แห่งดวงอาทิตย์ที่เกี่ยวข้องกับเทพแห่งอาทิตย์ รา โดยตรง ในฐานะสัญลักษณ์แห่งชีวิต และ การกลับคืนชีพ อาจมีหลายคนสงสัยว่าระหว่าง กลับคืนชีพ กับ ชีวิตนิรันดร ที่ phoenix ถูกใช้แทนต่างกันอย่างไร ชีวิตนิรันดรอาจเป็นชีวิตหลังความตายที่เชื่อกันว่าอาจได้เสวยสุขในอีกโลก ไม่จำเป็นต้องเป็นโลกนี้ แต่การกลับคืนชีพมีความหมายถึงการตายแล้วกลับมาเกิดใหม่ ซึงแนวคิดกลับคืนชีพจะเป็นแนวคิดที่คุ้นเคยของชาวอียิปต์มากกว่า ดังจะเห็นได้จากการทำมัมมี่ด้วยความเชื่อว่าวันหนึ่งวิญญาณจะกลับคืนชีพมายังร่างนั้น ดังนั้นสัญลักษณ์ phoenix ที่ใช้ในทางอียิปต์จะเกี่ยวกับการลุกขึ้นมา กลับเป็นจากความตาย ซึ่งหมายความว่า คุณกลับมามีชีวิตใหม่ ทรัพย์สมบัติอะไรที่คุณเคยมีตอนมีชีวิตอยู่คุณก็สามารถกลับมาเป็นเจ้าของใช้ได้ใหม่ ซึ่งจะต่างกับแนวคิดชีวิตหลังความตาย หรือ ชีวิตนิรันดร์หลังความตาย ทำให้นอกจากสัญลักษณ์แห่งการคืนชีพแล้ว phoenix ยังเป็นสัญลักษณ์แทนความมั่งคั่ง และ รุ่งโรจน์ในอียิปต์ด้วย ส่วนแนวคิดความตายและการคืนชีพก็ไปเกี่ยวพันกับเทพ Osiris ของอียิปต์อีก ด้วยความเชื่อว่าเป็นสัญลักษณ์ของการเกิดใหม่ของ Osiris ส่วนความเกี่ยวพันของ phoenix กับ รา ยังอาจจะเห็นได้จากสัญลักษณ์คนที่มีหัวเป็นนก (ที่เราคุ้นเคยกันดี) ที่ถือเป็นอีกลักษณะของ รา หรืออาจแทนถึง phoenix ได้อีกด้วย สำหรับคำว่า Benu ที่ชาวอียิปต์ใช้เรียก phoenix มีความหมายว่า นกกระสาสีม่วง หรือ ต้นปาล์ม
ครุฑ กับ Phoenix
Garuda หรือ ครุฑนี้เราคงคุ้นเคยกันดีแล้ว ยิ่ง smn มี seal Garuda ที่มีความสามารถ
มากมาย และเป็น seal ที่มีเอกลักษณ์ประจำ smn ไปแล้วอีกประเภท แต่ผมคงไม่ได้จะมาเจาะลึกเรื่อง garuda ตรงนี้หรอกครับ เพียงแต่มีความเกี่ยวพันบางส่วนของ garuda กับ phoenix เลยจะหยิบยกมาพูดซะหน่อย ในตำนานทางพุทธ ว่ากันว่า garuda หรือ ครุฑ เป็นนกที่มีตัวเป็นทองคำ มีจงอยปาก และ ปีก แบบเหยี่ยว และร่างกายแบบมนุษย์ ใบหน้าสีขาว ปีกสีแดง และ ร่างกายสีทอง และเป็นนกที่เก่าแก่ และ มีพาลาภาพที่สุดตัวหนึ่ง ว่ากันว่าครุฑมีขนาดใหญ่โตมากขนาดที่ว่าสามารถบดบังดวงอาทิตย์ และ ทำให้ท้องนภามืดมิดได้เลยทีเดียว ครุฑเป็นพาหนะของพระวิษณุ และ กินงูเป็นอาหาร (อย่างที่เราคุ้นเคยกันดี เหยี่ยว กับ งูไม่ถูกกัน ครุฑ กับ นาคา เป็นอริกัน ถ้าชุด4 Nagas มา ครุฑทั้งหลายจะเป็นศัตรูกับบรรดานาคาป่าวหว่า?) จากมหาภารตะ ครุฑได้รับอนุญาติให้กินคนที่ชั่วร้ายได้ แต่ต้องไม่ใช่ผู้ที่เป็นพราหมณ์ แต่ส่วนที่น่าสนใจคือความสอดคล้องกันของครุฑกับนก phoenix นอกจากตามตำนานโบราณที่อธิบายคุณลักษณะของครุฑว่า เหมือนเหยี่ยว มีปีกสีแดง ร่างกายสีทอง ซึ่งคล้ายกับนก phoenix แล้ว ตัวครุฑเองนั้นยังมีสมญานามเรียกขานว่าเป็น นกแห่งชีวิต อีกด้วย ซึ่งเป็นสิ่งที่ใกล้เคียง และ คล้ายกับนก phoenix
มากทีเดียว จนถึงขนาดที่ว่าบางคนเรียก ครุR หรือ garuda ว่า นก phoenix แห่ง มาเลย์ เลยทีเดียว
Feng-Huang นกเทพผู้พิทักษ์ทิศของจีน
Feng-huang เป็นนก phoenix ของทางตำนานจีน เป็นตัวแทนหนึ่งแห่งอำนาจแห่งสวรรค์ feng-huang นี้มีหัว และ หงอน แบบไก่ฟ้า ขณะที่หางจะออกแบบนกยูง ซึ่งตัวมันจัดเป็นหนึ่งในสี่สัตว์เทพทั้งสี่ทิศของทางตำนานจีน ที่ประกอบด้วย เต่า พยัคฆ์ มังกร และ phoenix หรือ นก feng-huang นี้ (ที่ของญี่ปุ่นก็ เก็นบุ เปียกโกะ เซริว และ ซึซาคุ ที่เราคุ้นเคยกันดี) สัตว์เทพทั้งสี่ทิศที่ได้กล่าวไปนั้นแต่ละตัวแทนคนละความหมาย เต่าแทนอายุที่ยืนนาน เช่นเดียวกับธรรมชาติของสัตว์ประเภทเต่าทั่วไป มังกรแทนอำนาจ และ เป็นสัญลักษณ์ของจักพรรดิ เหมือนที่มังกรปกครองแม่น้ำ ทะเล และ เมฆฝน เช่นเดียวกัน feng-huang ก็แทนซึ่งลางดี และ โชคดี หาก feng-huang ปรากฏตัวขึ้นให้พบเห็น ว่ากันว่าโชคลาภ และ สิ่งดีๆจะตามมาด้วย Feng-huang เป็นนกที่มีปีกที่งดงาม ปีกของมันยามใดที่สยายออกมาจะส่องแสงเปล่งประกายไปทั่ว ร่วมด้วยกับเสียงเพลงที่แสนไพเราะที่เยกได้ว่าไม่ว่าใครฟังก็ย่อมตกใต้มนต์สะกดแห่งความไพเราะของมันหมด
Ho-Oo นกไฟจากสวรรค์ของญี่ปุ่น
Ho-Oo คือ นก phoenix ในฉบับตำนานญี่ปุ่น เป็นนกที่อาศัยในสวรรค์ (บางตำนานว่าดวงอาทิตย์) และจะลงมายังพื้นโลกเพื่อให้รางวัลแก่ผู้คนที่ประพฤติคุณงามความดี โดยที่ Ho จะเป็นนก phoenix เพศผู้ ในขณะที่ Oo จะเป็นเพศเมีย เทียบเคียงได้เช่นเดียวกับของจีนที่ Feng เป็นนก phoenix เพศผู้ ส่วน Huang เป็นเพศเมีย โดยทั้งสองคู่กันเป็นหนึ่งแทนสัญลักษณ์ของความไม่สิ้นสุดคือชีวิตนิรันดร และการมาถึงของยุคสมัยใหม่ ตัวของมันมีหัว และ หงอนแบบไก่ฟ้า หางแบบนกยูงเช่นเดียวกับแบบของจีน แต่ส่วนขนว่ากันว่ามีถึง 5 สี เลยทีเดียว เช่นเดียวกับเสียงเพลงที่ร้องออกมาเป็นการเปล่งประสานเสียงของตัวโน๊ต 5 ตัว บ้างก็ว่าในทางหนึ่งมันมีความเกี่ยวข้องกับ Roc (นกในตำนานทางตะวันออกอีกตัว smn มีจับมาทำเป็น Red Roc แล้ว)
ส่วนเครื่องหมายอื่นๆที่มันถูกใช้แทนที่ก็เป็นสัญลักษณืแห่งจักพรรดินี ราชวงศ์ ดวงอาทิตย์ ความยุติธรรม ความซื่อสัตย์จงรักภักดี และ การเชื่อฟังนอบน้อม นอกจาก Ho-Oo ชื่อนี้แล้ว อาจมีชื่ออีกชื่อหนึ่งแทน คือ Hinotori โดยที่ Hi ภาษาญี่ปุ่นแปลว่า ไฟ no ใช้เป็นตัวเชื่อมในแง่ of หรือ แห่ง ส่วน Tori แปลว่านก แปลได้เป็น นกแห่งไฟ หรือ นกไฟได้ตรงตามตัวเลย เหมือนกับชื่อเรื่องการ์ตูนผลงานของ อาจารย์ โอซามุ ที่มีการกล่าวถึง ฮิโนะโทรินกไฟอันเป็นอมตะกับเรื่องราวที่เกี่ยวพันกับผู้คนมากมายในวังวนของชีวิตและความตาย ซึ่งจะว่าฮิโนะโทรินี้ก็คือ Ho-Oo หรือ phoenix ด้วยเช่นกันก็มิเชิง
